17 czerwiec 2012
Staszowa biografia serdeczna
Autor: admin. Kategorie: Wydawnictwo .
Maciej Andrzej Zarębski “Staszów tamtych lat…” – Jubileuszowa 300 pozycja Biblioteki świętokrzyskiej. Wydawca: Świętokrzyskie Towarzystwo Regionalne w Zagnańsku, Zagnańsk 2012.
Maciej Andrzej Zarębski wybrał Staszów. W tym mieście zamieszkał (1975), tu rozwinął aktywność zawodową (szef diagnostyki laboratoryjnej w szpitalu) oraz społeczną aktywność regionalistyczną.
Z Ziemią Staszowską połączył się serdecznymi więzami i trwającym do dziś emocjonalnym stosunkiem patrioty zakochanego w swojej małej ojczyźnie. Znakomity krajoznawca swoją serdeczną więź ze Staszowem potwierdził całym życiem, czynami i wszystkimi zrealizowanymi projektami. Inicjował i animował zadania mające służyć poznaniu historii regionu oraz promocji Ziemi Staszowskiej. Między innymi powołał i rozwinął działalność Staszowskiego Towarzystwa Kulturalnego, utworzył Muzeum Ziemi Staszowskiej, zrealizował projekt wydawniczy Biblioteki Staszowskiej, wielokrotnie organizował krajowe targi wydawnictw regionalnych, powołał i wydawał czasopisma “Ziemia Staszowska” oraz “Goniec Staszowski”.
Od początku również kolekcjonuje. Gromadzi materiały, informacje, relacje pisemne i maszynopisy, dane biograficzne osób zasłużonych dla regionu oraz fotografie dokumentujące rozwój miasta i ziemi staszowskiej. Prywatnie zgromadzone materiały posłużyły autorowi do zbudowania trwałego pomnika wiedzy o przeszłości miasta i regionu. “Staszów tamtych lat…” został oparty o solidną wiedzę krajoznawczą, pozyskaną z prac źródłowych, z własnych badań i autorskich zbiorów “staszowianów“. Książka jest znakomitym kompendium wiedzy o historii miasta i regionu. Profesjonalną ocenę wartości merytorycznych tego unikalnego opracowania należy pozostawić historykom. Na baczną uwagę czytelników zasługuje ilość i sposób doboru ilustracji, skrzętnie zgromadzonych, pochodzących z prywatnych albumów rodzinnych, z muzeów oraz z własnych zasobów archiwalnych.
Czytelnika porusza okładka, na której umieszczono pocztówkę reklamującą wystawę dorobku rolniczego Guberni Radomskiej (24.08.1912). Kobieta – rolnik w stroju ludowym, w prawej dłoni dzierży sierp, a lewą dłonią wskazuje na symboliczny obraz miasta Staszowa, położonego w bezpośrednim sąsiedztwie upraw rolniczych, ciągnących się aż do granicznego pasma Gór Domowych Stefana Żeromskiego. Zamieszczone w książce ilustracje obrazują życie mieszkańców grodu nad rzeką Czarną. Materiał ikonograficzny uporządkowano, wydzielając rozdziały dotyczące wybranych faktów historycznych. Książkę rozpoczyna rok 1866, w którym Staszów przestał być miastem prywatnym (Rodziny Potockich), a kończy rok 1974, poprzedzający przybycie doktora Macieja Zarębskiego do miasta.
Pierwsze zdjęcia ukazują rozległe panoramy ulic i placów Staszowa z sylwetami pozujących do fotografii przechodniów, żołnierzy i dzieci (na przełomie wieków XIX i XX długi czas naświetlania uniemożliwiał wykonywanie zdjęć “migawkowych”). W pięknych dokumentacjach fotograficznych odnajdujemy stałe, ważne akcenty miasta: układ kalenicowy kamienic w Rynku, Ratusz, młyn, kościół z XIII w., straż ogniowa oraz staszowską kolejkę wąskotorową (“ciuchcia”). Ważne miejsce zajmuje znakomity reportaż z wielkiej wystawy dorobku rolniczego Guberni Radomskiej (1912): piękne typy ludzkie oraz ciekawe i intrygujące maszyny.
Okres międzywojnia (1918-1939) wypełniają obrazy znakomitego rozwoju wszystkich dziedzin życia gospodarczego i społecznego w mieście. W modzie znajdują się zdjęcia grupowe: uczniowie staszowskiego gimnazjum, hufiec szkolny harcerzy, nauczyciele i uczniowie, maturzyści, chór “Lutnia” (1928), lekarze, Rada Miejska, teatr “Fredreum”, młodzieżowe organizacje syjonistyczne, zarząd towarzystwa “Linas Hacedek”, rekolekcje młodzieży (pałac w Sichowie), kąpiel na rzece Czarnej, a nawet zabawa taneczna (fotografia w świetle spalanej magnezji).
II wojna światowa przyniosła poważne straty struktury budowlano – architektonicznej. Na Rynku pojawiły się sylwetki niemieckich żołnierzy, a mieszkańcy miasta podjęli przymusowe zatrudnienie w obozie pracy w Ostrowcu Świętokrzyskim. Znamienne są dokumenty wydane w języku niemieckim: “Auswais” (Wacława Nagrodkiewicza) oraz dowód tożsamości Antoniego Bieżanka (późniejszy długoletni dyrektor I L.O. im. St. Żeromskiego w Kielcach). Zachowały się także fotografie potwierdzające funkcjonowanie ruchu oporu: “Rozmowa z partyzantami na ulicy staszowskiej” oraz portret Władysława Jasieńskiego “Jędrusia”.
Okres powojenny (1945-1954) odsłonił pełnię zniszczeń “Panorama zrujnowanych kamienic w Rynku” (1944). Tradycyjnie fotografowano grupy: “Maturzystów gimnazjum z władzami szkoły i miasta” (1951) oraz żeńską drużynę ZHP na Rynku. Masowo utrwalano pierwsze pochody 1 Maja (“Młodzież w pochodzie 1 Maja na Rynku” (1950).
W piątym, ostatnim okresie (1955-1974) kontynuowano relacje z masowych pochodów 1 Majowych, którym towarzyszyły osiągnięcia miasta i regionu: staszowska służba zdrowia (1958) oraz lekarze. Znakomitą rolę odgrywała miejscowa drużyna piłkarska “Pogoń” Staszów. Materiał ilustracyjny zamknęła relacja z otwarcia pomnika “Jędrusiów” na posesji Adama Bienia w Ossali (1973).
Z mocą należy podkreślić, że piktorialną historię regionu zapisały fotografie anonimowych autorów, skrzętnie przechowywane w archiwach i albumach staszowskich rodzin. Wielką zasługą Macieja A. Zarębskiego jest zebranie rozproszonych materiałów i stworzenie wielkiej epopei Ziemi Staszowskiej. Obrazu powstałego z potrzeby serca i wewnętrznego nakazu znakomitego regionalisty Paweł Pierściński
Zamówienia kierować pod adresem Świętokrzyskie Towarzystwo Regionalne, 26-050 Zagnańsk ul. Gajowa 15,
e-mail maciej.zarebski@onet.eu. Wpłaty (cena albumu 25 zł/egz) na konto 49 8512 0002 2001 0008 2051 0001
w Banku Spółdzielczym w Samsonowie
Komentowanie zabronione.